2012.07.28 Historia Komorowa.

             Dla Państwa – naszych Czytelników publikujemy tekst z zebranymi, unikalnymi archiwalnymi informacjami dotyczącymi historii Komorowa.  Dzięki zaangażowaniu Czytelnika (MF) i przy wykorzystaniu współczesnych technologii trafiają do Państwa jako świadectwo chlubnej przeszłości Komorowa.
            Mamy nadzieję, że staną się one zarówno przedmiotem badań naukowych, jak i podstawą dociekań dla poszukiwaczy ciekawostek i rodzinnych historii. Dla jednych być może ważne będzie poznanie szczegółów działalności członków cechów rzemieślniczych lub analiza aktów prawa miejscowego, zaś dla innych historia własnej rodziny…

 Życzymy Państwu wielu cennych wrażeń w czasie obcowania z zawartą w tym tekście historią.

 Serdecznie dziękujemy Czytelnikowi MF za udostępnienie opracowanej
części tekstu stanowiącego fragment większej publikacji.

 Historia Komorowa

       Na południe od doliny Prawisłoki ciągną się pasma wzniesień od Woli Chorzelowskiej przez Majdan po Bojanów i Przyszów i dalej za Łęgiem po Charzewice, Nisko i Rudnik. Ten kompleks wydm określa się jako Wziesienie Komorowsko-Przyszowskie. W rejonie Majdanu wzniesienia te dochodzą do 233 m n.p.m. i stanowią dział wód między dopływami potoków Babulówki i Trześniówki od północy, zaś Łęgu od południa. Wzniesienia te, w większości piaszczyste, przechodzące niekiedy w wydmy, porosłe były przeważnie borem sosnowym. Tu rozpoczynał się właściwy matecznik puszczy sandomierskiej, a naturalną drogę wiodącą od grodu w Sandomierzu – do niego, stanowiła główna rzeka puszczy – Łęg, rozdzielająca pasma zachodnich wzniesień od wschodnich, położonych między nim a Sanem.
                Ziemia Komorowska kryje w sobie bogatą przeszłość. Na jej terenie dokonano ciekawych odkryć archeologicznych. Zanotowano luźne znaleziska archeologiczne z młodszej epoki kamiennej – neolitu, przypadającej na lata 2500–1700 przed Chrystusem, chociaż obecnie neolit datuje się na ok. 5200–1800 przed Chrystusem. Jedno z nich sytuuje się w południowo zachodniej części wsi, ok. 400 m na zachód od drogi krajowej nr 9 Kolbuszowa – Tarnobrzeg, na wydmie częściowo zalesionej, gdzie znaleziono dwa fragmenty ceramiki brunatnej o powierzchni silnie schropowaciałej, o przełomie czarnym, oraz kilka odłupków z surowca woskowo czekoladowego.
                  Pierwotnie w Miechocinie znajdował się Zarząd Puszczy Sandomierskiej, który obejmował nie tylko środkową, ale i południową część puszczy. O utrzymywaniu pewnej łączności tej części puszczy z Miechocinem świadczy też i trakt łączący bezpośrednio Kolbuszowę z Miechocinem, który jest świadectwem stosunków gospodarczych, jakie w dawnych czasach łączyły te okolice z Wisłą i grodem sandomierskim. Teren Kolbuszowszczyzny podlegał zarządowi w Miechocinie a później w Chmielowie, prawdopodobnie do czasu utworzenia w Przyszowie osobnej administracji, za czasów Kazimierza Wielkiego, która następnie przejęła od administracji Chmielowskiej te tereny. Za przynależnością omawianych terenów do zarządu miechocińskiego przemawia fakt przynależenia tych samych terenów później do dekanatu miechocińskiego, powstałego w latach 1598 – 1604. 
               W okresie kształtowania się państwowości polskiej region kolbuszowski znajdował się w centrum Puszczy Sandomierskiej, która w tym czasie posiadała największy zasięg. Planową akcję osadniczą zapoczątkował tu król Kazimierz Wielki, lokując w swoich dobrach kilka osad: na południu Borek koło Sędziszowa (1346) i Mrowlę (lokowana trzykrotnie 1347-1367), a na północy zapadły głęboko wśród lasów Przyszów z zameczkiem myśliwskim      (w którym w 1368 roku wystawił akt lokacji miasta Lwowa) oraz związany z nim stan myśliwski o nazwie Raniżów nad rzeką Zyzogą, obok którego w 1366 roku osadził król w lesie zwanym Doblowa Wolę Raniżowską.
           Intensywniejsza działalność osadnicza rozpoczęła się tu w XV i XVI wieku, kiedy rozwijające się wsie i nowo lokowane osady zajęły niemal całą środkową część wzniesień Płaskowyżu Kolbuszowskiego, pokrytą żyźniejszymi glebami. 
            Najstarsze nazwy leśne wiążą się z XIV i XV wiekiem. Więcej imion lasów i borów w powiecie przyniósł na mapy wiek XVI las Komorów i Góra z lat 1519 i 1553. Już w początkach XVI wieku w lesie Komorów występowała duża ilość barci. Własnością bartnika był „las”, czyli „bór”. Jako „bór” rozumieć należy pewien ściśle oznaczony do eksploatacji teren w puszczy wraz ze znajdującymi się tam barciami, w których znajdowały się pszczoły.
         Nazwa miejscowości Komorów pochodzi od nazwy lasu. W dokumencie dotyczącym rozgraniczenia dóbr królewskich: Raniżowa i Woli Raniżowskiej od wsi szlacheckich Stanisława Mieleckiego: Cmolasu i Trzęsówki, z dnia 19 listopada 1519 r., przy opisie granic między tymi wsiami należącymi do króla, a wsiami należącymi do Stanisława Mieleckiego jest wymieniony las zwany „Komorów”, który należał do króla. Na fali rolniczego osadnictwa kosztem gorszych ziem leśnych w historii w Raniżowskiem wyrosła na surowym korzeniu, znaczna wieś Komorów, w „lesie Góra Komorów”, gdzie po nieudanej pierwszej lokacji już w r. 1553 osady „Komorowska Wola”, było „Leśnictwo Sandomierskie”, obok którego powstała długa łańcuchówka. Sołtysi znając stosunki osadnicze w puszczy, zajmowali się werbowaniem osadników. I tak sołtys Jan Studziński osadzał wieś Komorów, jak i inne wioski na Zasaniu.
               Bardzo ważną rolę w życiu gospodarczym puszczy odgrywało wprowadzenie instytucji leśnych. W 1571 roku Hieronim Gostomski wojewoda poznański, starosta sandomierski za zgodą króla Zygmunta Augusta założył w pobliskim Komorowie „urząd leśniczy lasów sandomierskich” /prefektura lasów sandomierskich/. Równocześnie starosta sandomierski przy pomocy leśniczego Jana Studzińskiego zaczął lokować wieś Komorów. Podstawą do lokacji był list Starosty Sandomierskiego z 1 października 1599 r.  
            W 1612 roku Jan Bogoria-Skotnicki objął urząd leśniczego w Komorowie, złożywszy stosowną przysięgę, w której między innymi zobowiązał się przestrzegać danej w 1599 roku wolności mieszkańcom tejże osady, a po jej ekspirowaniu dawać ustalony czynsz do zamku sandomierskiego. „Rewizja Puszczy Lasów” z 1614 r. wymienia również osadę Komorów.
          Dynamiczny przebieg miał również rozwój osadnictwa w dwóch następnych stuleciach, kiedy to w regionie kolbuszowskim powstało ponad 30 nowych osad. Były to w dobrach królewskich, na gruntach należących do Komorowa, m.in. Huta Komorowska (około 1674), Majdan (około 1710-1711), Rusinów i Staniszewskie (przed 1744), Brzostowa Góra (około 1744), Krzątka (przed 1747), Wola Rusinowska (1764).
      Przez pierwsze dziesięciolecia wieś rozwijała się bardzo powoli. Świadczą o tym zapisy w lustracjach z XVII w., gdzie mamy odnotowane, że w 1629 r. w Komorowie był tylko jeden łan ziemi, na którym gospodarzyło 10-u chłopów. Wioska ta przeszła w posiadanie Zygmunta Brzezińskiego, po zawartej ugodzie w Warszawie w dniu 11 marca 1647 roku między nowym nabywcą a jej byłą właścicielką Katarzyną Kuroszowną, małżonką Andrzeja Malickiego. Sytuacja ta nie uległa zmianie i w następnych dziesięcioleciach, gdyż w podobnej lustracji z 1660 r. nadal mamy przy Komorowie zapisane, że jest tam jeden łan gruntów i młyn na rzece Korzeń. W 1662 roku posiadał Komorów 122 kmieci, wójtostwo i folwark z dworem. Według lustracji z 1664 roku, dzierżawca miał płacić podatek do starostwa sandomierskiego.
              Najazdy Szwedów 1655/56 czy też Siedmiogrodzian księcia Rakoczego w 1657 roku obejmujące swym zasięgiem niektóre połacie puszczy, przyczyniły się do tego, że część licznych jeńców branych w niewolę przez Lubomirskich zasiliła ludność tutejszych osad powstałych na przełomie XVII i XVIII wieku /przysiółek Szwedy w Komorowie/. Tu właśnie, jak podaje Józef Półćwiartek, pod osłoną partii chłopskich koncentrowały się wojska marszałka z Rzeszowa i Łańcuta Jerzego Sebastiana Lubomirskiego i starosty sandomierskiego z Kolbuszowej. Wojska Stefana Czarnieckiego w pogoni za oddziałami szwedzkimi przesuwały się przez Sokołów, Kolbuszowe, Komorów w stronę Baranowa.
               Usytuowanie prefektury lasów sandomierskich na samej zachodniej granicy puszczy królewskiej z czasem okazało się niewygodne. Po 150 latach tj. w 1765 r. leśnictwo z Komorowa zostało przeniesione do Mokrzyszowa, położonego bardziej w centrum puszczy. Jeszcze przed pierwszym rozbiorem Polski Mokrzyszów stał się siedzibą osobnego zarządu klucza dóbr królewskich. Osada Komorów, jako wieś królewska, należała początkowo do klucza tuszowskiego, a później mokrzyszowskiego w powiecie i województwie sandomierskim.
             Po I rozbiorze Polski w 1772 Komorów znalazł się w granicach zaboru austriackiego.  W 1787 r. rząd austriacki przejął dobra klucza mokrzyszowskiego, do którego należał Komorów, i administrował nim przez osobny urząd gospodarczy, tzw. Prefekturę dóbr kameralnych w Mokrzyszowie. W tym okresie należał do cyrkułu w Rzeszowie, a kiedy w latach 1855 – 1866 ostatecznie ukształtowały się powiaty – do Powiatu Kolbuszowskiego.
             W 1835 roku wieś kupił na publicznej licytacji Jan Dolański z Baranowa. Córka Szczepana Dolańskiego – Balbina została wydana za mąż za Jana Nepomucena Józefa Kozłowieckiego i długi czas przebywali w Kokoszyńcach nad Zbruczem oraz w Rakowej powiat Sambor. Komorów, drogą koligacji małżeńskich przeszedł na własność Heleny z Żeromskich i jej męża Teofila Kaczkowskiego. Córkę ich Marię Kaczkowską poślubił Czesław Kozłowiecki. Wówczas to Kozłowieccy ostatecznie przenieśli się do Komorowa, gdzie zamieszkali w dość skromnym dworku, a następnie rozpoczęli budowę dużego, pokaźnego dworu w pobliskiej Hucie Komorowskiej. W tym czasie w Komorowie, był młyn na Stawku, dwór z folwarkiem, piekarnia dla czeladzi i spichlerz. Była tam również karczma wjezdna z browarem pod gontami.
             Podstawowym źródłem utrzymania tutejszej ludności było początkowo rolnictwo. W drugiej połowie XIX wieku rozwinęło się w tutejszej miejscowości i okolicy rzemiosło. Dogodne warunki związane z dostępnym materiałem drewnem przyczyniły się do rozwoju bednarstwa. W 1876 r. w Komorowie powstała Kasa Pożyczkowo-Zapomogowa, aby wspierać swoich mieszkańców. W 1890 r. założono Szkołę jednoklasową z jednym pracującym nauczycielem. 
          Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa z 1930 r. wymienia: właściciele ziemscy – Kozłowiecki Adam (329); bednarze – Borowiec J., Sikora J.; bydło (handel) – Schlanger M.; gonty (wyrób) – Chmielowiec W.; kołodzieje – Wójcik J. Wójcik P., Wójcik W.; kowale – Rząsa J.; krawcy – Czajkowski B.; stolarze – Kodyra F.; tytoniowe wyroby – Krempa J.; wiatraki – Kodyra F., Styga W.; wyszynk trunków – Schlanger M.

Na terenie Komorowa eksploatowano do niedawna duże złoża żwiru.  

Przynależność parafialna
              Komorów od samego początku należał do parafii w Ostrowach Tuszowskich, do której składał meszne. W latach 1598–1604 powstał Dekanat Miechocin w diecezji krakowskiej, do którego należał Komorów. Wizytacja archidiakonatu sandomierskiego, dokonana w r. 1604 z polecenia biskupa krakowskiego Maciejowskiego, zawiera pierwszy podział tegoż archidiakonatu na 4 dekanaty. W 1604 r. parafia Ostrowy Baranowskie w dekanacie Miechocin, nie została zwizytowana ze względu na panującą tam zarazę. Jak podają źródła, Komorów, należący do archidiakonatu sandomierskiego, płacił już na rzecz parafii w 1646 r. dziesięciny: folwarczną i kmiecą. W 1784 r. nastąpił nowy podział na dekanaty. Komorów i cała parafia Ostrowy Tuszowskie, znalazły się w dekanacie mieleckim, diecezji tarnowskiej.
             Z kolei w latach 1805 – 1821 parafia ta znalazła się w diecezji przemyskiej, by znowu wrócić do diecezji tarnowskiej, w której pozostała do 1992 r., najpierw w dekanacie mieleckim, a od 1891 r. w nowo utworzonym dekanacie kolbuszowskim. W Skorowidzu wszystkich miejscowości Galicji i Lodomerii z 1855 r. czytamy, że Komorów z Krzywdą, Porębami i Kamionką należy do parafii Ostrowy Tuszowskie. Pod koniec wieku XIX w Komorowie mieszkało 1113 osób wyznania rzymsko-katolickiego i kilka rodzin żydowskich.
            W 1921 r. na prośbę mieszkańców Komorowa skierowanej za pośrednictwem ordynariusza przemyskiego biskupa Józefa Sebastiana Pelczara do Kongregacji Konsystorialnej w Rzymie, Papież Benedykt XV w dniu 30.08.1921 r. zatwierdził wyrok w tejże Kongregacji, na mocy której wieś Komorów została wyłączona ze związku parafialnego w Ostrowach Tuszowskich, a przyłączona do parafii Majdan Kolbuszowski (dzisiaj Królewski) w diecezji przemyskiej. W 1949 r. z terytorium dekanatu głogowskiego, do którego należała parafia Majdan Królewski, wydzielony został dekanat raniżowski. W celu usprawnienia duszpasterstwa, poprzez koordynację pracy pomiędzy dekanatami, biskup przemyski Ignacy Tokarczuk w 1978 r. podzielił diecezję na archiprezbiteraty. W skład utworzonego archiprezbiteratu tarnobrzeskiego wszedł dekanat raniżowski. 

Historia powstania  Parafii Komorów
          Ze względu na znaczną odległość do kościoła parafialnego w Majdanie Królewskim powstała w Komorowie kaplica dojazdowa. W marcu 1972 r. pod kierunkiem ówczesnego księdza proboszcza Wojciecha Szpytmy przemieniono na kaplicę dom (nie zamieszkany)  Jana Stróża. Natomiast 3 maja 1988 r., z inicjatywy następnego proboszcza ks. Władysława Włodarczyka, zostaje poświęcony plac pod budowę nowego kościoła. Kościół projektował mgr inż. arch. Adam Gustaw z Rzeszowa przy współpracy konstruktora inż. Józefa Kocera. Pierwszą „Pasterkę” odprawiono w 1990 r.
           28 czerwca 1992 r. w Komorowie odbyło się uroczyste poświęcenie kościoła p.w. Najświętszej Maryi Panny – Matki Kościoła z udziałem J.E. Ks. Arcybiskupa Adama Kozłowieckiego SJ. Kamień węgielny pod budowę kościoła poświęcił papież Jan Paweł II w Tarnowie, podczas III pielgrzymki do Ojczyzny w dniu 10 czerwca 1987 r. Cząstki tego kamienia stanowią kamienie przywiezione z Góry Oliwnej i z Wieczernika w Jerozolimie oraz z podziemi Katedry przemyskiej.
          Bullą „Totus Tuus Poloniae Populus” z 25 marca 1992 r., Jan Paweł II przywrócił nazwę diecezji sandomierskiej, odłączając od niej północną i zachodnią część terytorium oraz poszerzając ją na wschód, nawiązując do dawnego archidiakonatu sandomierskiego. Komorów został włączony do nowej diecezji sandomierskiej. Parafię erygował 29 czerwca 1997 r. bp Wacław Świerzawski. Powstała ona z parafii Majdan Królewski. Świątynię konsekrował bp Andrzej Dzięga w dniu 27 maja 2007 r. Pierwszym proboszczem parafii został mianowany ks. mgr Andrzej Cag.